Trẻ bị sốt phải làm sao, nên dùng thuốc hạ sốt như thế nào cho bé

Thuốc hạ sốt là một vật không thể thiếu mỗi khi trẻ bị sốt. Thế nhưng, dùng thuốc hạ sốt như thế nào cho an toàn và phù hợp với từng bé thì không phải ai cũng có hiểu biết đầy đủ. Để có kiến thức chính xác các vấn đề này, mời các bạn tham khảo tư vấn của các bác sĩ khoa sơ sinh bệnh viện Từ Dũ nhé.

TRẺ BỊ SỐT NÊN DÙNG NHỮNG LOẠI THUỐC HẠ SỐT NÀO? 

Các thuốc có thành phần Paracetamol là lựa chọn hàng đầu để hạ sốt cho trẻ do độ an toàn cao và ít tác dụng phụ. Ngoài ra, còn có Ibuprofene và Aspirin nhưng chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ do có nhiều tác dụng phụ.

Các qui tắc chung khi sử dụng thuốc hạ sốt.

– Không tự ý cho trẻ dưới 3 tháng dùng thuốc mà không có ý kiến bác sĩ.

– Tính liều theo cân nặng của trẻ.

– Đọc kỹ nhãn thuốc, chỉ dẫn trước khi dùng.

– Cho trẻ dùng thuốc đúng liều lượng.

– Dùng thuốc còn trong hạn sử dụng.

PARACETAMOL

An toàn cao cho trẻ, liều dùng là 60mg/kg/ngày hoặc 15mg/kg mỗi 6 giờ hoặc 10mg/kg mỗi 4 giờ. Nên cân trẻ để tính liều cho chính xác. Trường hợp trẻ bị suy thận, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc tối thiểu là 8 giờ.

Ví dụ: Bé nặng 13kg thì sẽ cho trẻ uống mỗi 4 giờ là 130mg hoặc 195mg mỗi 6 giờ (Tương đương 1 gói Hapacol 150mg + ½ gói Hapacol 80mg).

Thông dụng nhất là các dạng tọa dược (thuốc đút hậu môn) và dạng uống, ngoài ra còn có dạng tiêm truyền nhưng chỉ được sử dụng ở bệnh viện.

Dạng tọa dược:

trẻ bị sốt - thuốc đặt hậu môn 4.jpg

– Thích hợp khi cần hạ sốt trong lúc trẻ ngủ, ói nhiều và trẻ đang lên cơn sốt cao co giật.
– Điều trị bằng tọa dược ngắn hạn, sau đó chuyển sang dạng uống vì dạng tọa dược có thể gây ngứa, kích thích trực tràng.
– Cách dùng: Làm lạnh viên thuốc trước khi đặt. Chỉ đặt cho viên thuốc vừa vào hết hậu môn là được. Không đặt thuốc quá sâu vì như thế thuốc sẽ giảm tác dụng. Nên cho trẻ nằm yên vài phút sau khi đặt viên thuốc. Trong trường hợp đặt 2 viên mới đủ liều thì sau khi đặt viên thứ nhất, phải đợi 1-2 phút mới đặt tiếp viên thứ 2. Tốt nhất nên chọn loại viên tọa dược có hàm lượng phù hợp.
Dạng uống:
 trẻ bị sốt - thuốc uống paracetamol
– Thích hợp khi cần hạ sốt trong lúc bé thức, có nhiều dạng như thuốc bột, thuốc giọt, xirô, thuốc viên.
– Gói bột sủi bọt là dạng uống phổ biến nhất.
– Cách dùng: Cho thuốc vào một cốc nhỏ nước để hòa tan, cho trẻ uống ngay sau khi thuốc đã hòa tan hoàn toàn.

Ở Việt Nam, các bác sĩ nhi khoa khuyến cáo các bậc phụ huynh sử dụng Paracetamol để hạ sốt cho trẻ vì tính an toàn, ít tác dụng phụ và dễ uống. Tuy nhiên, thuốc chỉ là nhất thời, các bậc phụ huynh không nên lạm dụng liên tục mà nên có sự hỗ trợ cùng với biện pháp lau mát liên tục, mặc áo mỏng, thoáng mát để các bé giảm sốt.

ASPIRIN
trẻ bị sốt - thuốc aspirin

– Không được dùng khi trẻ bị loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, sốt xuất huyết.

– Từ nhiều năm nay, Aspirin ít được dùng để hạ sốt cho trẻ em vì có thể gây nhiều tác dụng phụ trên đường tiêu hóa và có liên quan đến hội chứng Reye’s (gây tổn thương gan và thần kinh).

– Liều dùng 60mg/kg/ngày hoặc 15mg/kg mỗi 6 giờ.

– Chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
IBUPROFENE
trẻ bị sốt - thuốc nurofen chứa iburofene

– Chỉ dành cho trẻ trên 6 tháng tuổi.

– Ở trẻ nhỏ, Ibuprofene thường gây nhiều tác dụng phụ, nhất là ở trẻ bị thủy đậu.

– Không được dùng khi trẻ bị lóet dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, sốt xuất huyết.

– Liều dùng 20-30mg/kg/ngày hoặc 7-10mg/kg mỗi 6-8 giờ đường uống.

– Chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ.

 Khoa sơ sinh – Bệnh viện Từ Dũ

TRẺ BỊ SỐT PHẢI LÀM SAO? CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ KHI TRẺ BỊ SỐT

Ở trẻ em, sốt là một trong những dấu hiệu lâm sàng rất thường gặp ở nhiều bệnh lý khác nhau trong suốt thời kỳ thơ ấu, đôi khi sốt cũng xuất hiện do sự tác động trực tiếp từ môi trường bên ngoài như: thời tiết quá nóng nực – oi bức, phụ huynh ủ ấm trẻ quá kỹ, trẻ sốt sau tiêm chủng vắc-xin…
Bình thường nhiệt độ của cơ thể từ 36,5 – 37,50C. Ở trẻ em cũng có nhiệt độ như người lớn nhưng ở trẻ do trung tâm điều hòa chưa hoàn chỉnh nên dễ bị sốt và sốt cao.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị sốt: Nhìn thấy môi và má trẻ đỏ hơn bình thường. Mắt trẻ không còn linh hoạt, cử chỉ lừ đừ, trẻ có thể bị lạnh run, tăng tiết mồ hôi, nhiệt độ cơ thể nóng hơn bình thường.

Khi trẻ bị sốt nhẹ: Nhiệt độ từ 37,5 – 38,5 độ C

Khi xác định trẻ bị sốt, cha mẹ nên cởi bỏ bớt chăn mền, quần áo, chỉ nên cho trẻ mặc quần áo rộng thoáng để cơ thể giải tỏa bớt nhiệt giúp trẻ giảm sốt; theo dõi thân nhiệt mỗi 4 giờ và cho trẻ uống nhiều nước.

Đối với trẻ có tiền sử sốt cao, co giật hoặc bị bệnh phổi, bệnh tim mạch nên cho trẻ dùng thuốc hạ sốt khi sốt 38 độ C.

Khi trẻ bị sốt vừa: 38,5 – 39 độ C
– Cởi bớt quần áo, cho trẻ mặc đồ mỏng và rộng để dễ thoát nhiệt.

– Cho trẻ nằm ở nơi thoáng mát, giảm nhiệt trong phòng.

– Cho trẻ uống nhiều nước.

– Cho trẻ dùng thuốc hạ sốt.

– Lau mát cho trẻ bằng nước ấm. Sử dụng 5 khăn ướt nhỏ: 4 khăn đặt ở hai bên nách và hai bên bẹn, 1 khăn dùng để lau khắp người. Thay mỗi 2-3 phút. Nước ấm sẽ bốc hơi, làm giãn mạch máu làm trẻ mát. Ngưng lau khi nhiệt độ bé xuống dưới 38 độ C. Lau khô và cho bé mặc lại đồ mỏng.

Nếu trẻ khóc và phản đối việc đắp khăn ấm, cha mẹ có thể đặt trẻ ngồi vào thau nước ấm cho trẻ cảm thấy thoải mái, rồi dùng khăn lau vùng bẹn, vùng nách và khắp người trẻ. Nên dùng nước ấm có nhiệt độ thấp hơn 2-3 độ C so với thân nhiệt trẻ. Không dùng nước lạnh, cồn hay dấm để lau trẻ.

Khi trẻ bị sốt cao hay sốt rất cao: nhiệt độ trên 39 độ C 

Sử dụng các biện pháp hạ nhiệt như trên để hạ sốt tạm thời và đưa trẻ khám tại cơ sở y tế.

Khi nào thì cho trẻ dùng thuốc hạ sốt?

Do sốt là một phản ứng có lợi của cơ thể, chỉ sử dụng thuốc hạ sốt từ 38 độ C trở lên. Trên thị trường có nhiều thuốc hạ sốt có thể sử dụng cho trẻ, trong đó các thuốc có chứa hoạt chất Paracetamol là thông dụng và an toàn nhất.

Có cần phối hợp nhiều loại thuốc hạ sốt hay không?

Không nên phối hợp nhiều loại thuốc hạ sốt cho trẻ vì không làm tăng thêm tác dụng như kích ứng dạ dày, xuất huyết tiêu hoá…

Trẻ bị sốt có bắt buộc nằm trong nhà hay có thể ra ngoài trời?

Nếu trẻ bị sốt nhẹ và vẫn chơi giỡn bình thường, phụ huynh không nên ép trẻ phải nằm mãi trong nhà, có thể cho trẻ ra chơi bên ngoài nhưng phải tránh lúc nắng gắt hay khi thời tiết xấu. Nếu trẻ bị sốt cao thì nên cho trẻ nằm nghỉ nơi yên tĩnh trong nhà, thỉng thoảng cũng có thể cho trẻ ra sân để vận động một chút.

Xem thêm: Trẻ bị sốt có tắm, nằm quạt hay nằm điều hòa được không?

Phòng tránh mất nước và vấn đề dinh dưỡng cho trẻ bị sốt.

– Khi bị sốt, nước và muối bị mất thông qua việc toát mồ hôi. Ngoài ra cơ thể cũng bị mất đi năng lượng và các Vitamin tan trong nước. Nên bù lại bằng cách cho trẻ uống nhiều nước, các loại nước ép trái cây giàu chất dinh dưỡng, hay uống các loại thuốc bổ đa sinh tố, trong đó cần nhất là Vitamin C và Vitamin nhóm B.

– Trong thời gian sốt, trẻ thường bỏ ăn. Cha mẹ nên cố gắng cho trẻ bú và ăn nhiều lần trong ngày để trẻ không bị mất nước và sụt cân.

– Nếu trẻ đi tiểu nước tiểu màu vàng nhạt, tối thiểu mỗi 4 giờ một lần, thì trẻ đã được bù nước tốt.

Xem thêm: Trẻ bị sốt do viêm phổi nên ăn hay không nên ăn những món gì? 

Có nên truyền dịch cho trẻ khi bị sốt?

Khi trẻ tỉnh táo và uống được thì chỉ cần cho trẻ uống nhiều nước. Việc truyền dịch là không cần thiết.

Truyền dịch chỉ được chỉ định ở trẻ bị mất nước nặng và được thực hiện trong bệnh viện.

Cần làm gì khi trẻ bị sốt cao co giật?

Tre bi sot co giat

Một số trường hợp trẻ bị sốt cao dẫn đến co giật (hay được gọi là nóng làm kinh), thường gặp ở trẻ từ 3 tháng đến 5 tuổi (nhiều nhất từ 6 tháng đến 18 tháng) và hay tái phát (tỷ lệ tái phát 25%). Cơn co giật thường xảy ra ngắn (dưới 5 phút) và trẻ tỉnh táo sau co giật. Phụ huynh cần biết chăm sóc trẻ đúng cách để không đưa đến những tai biến do xử trí sai lầm.

Các biến chứng nguy hiểm là:

– Ngạt thở: Khi co giật trẻ tiết nhiều đàm gây tắc đường thở.

– Thiếu oxy não, tổn thương não: Khi co giật kéo dài do không hạ nhiệt tích cực.

Các bước cần làm khi trẻ bị sốt cao so giật:

Bước 1: Làm thông đường thở

– Đặt trẻ nằm nghiêng bên: Đàm nhớt chảy ra ngoài tránh tắc đường thở.

– Hút đàm nhớt nếu có sẵn dụng cụ hút.

Bước 2: Nhét hậu môn thuốc hạ nhiệt

– Cởi bỏ quần áo.

– Nhét hậu môn thuốc hạ nhiệt Paracetamol liều 10mg/kg/lần

(6 tháng – 1 tuổi: 1 viên 80mg; 1-5 tuổi: 1 viên 150mg)

Bước 3: Lau mát hạ sốt

– Nhúng khăn vào nước ấm (như nước tắm bé) hoặc nước thường, vắt ráo. Đặt ở nách, bẹn và lau khắp người. Thêm nước ấm vào nếu cần.

– Thay khăn mới mỗi 2-3 phút.

– Ngưng lau mát khi nhiệt độ nách < 38 độ C.

Tất cả trẻ co giật sau khi sơ cứu phải đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Xem thêm: Chuẩn đoán và xử trí khi trẻ bị sốt cao, co giật, động kinh

Những trường hợp nào thì phải đưa trẻ đi đến cơ sở y tế ngay lập tức?

Cần cho trẻ bị sốt đi khám bác sĩ ngay nếu:

– Trẻ dưới 2 tháng tuổi bị sốt.

– Sốt trên 40,1 độ C

– Trẻ khóc không dỗ được hoặc bứt rứt nhiều.

– Trẻ khóc khi cử động hoặc khi ba mẹ chạm vào trẻ.

– Trẻ li bì, khó đánh thức.

– Cổ cứng.

– Có bất kỳ phát ban da nào.

– Trẻ khó thở, và không thấy đỡ hơn sau khi làm sạch mũi trẻ.

– Trẻ không thể nuốt thức ăn hoặc bú được.

– Nôn mọi thứ.

– Tiêu máu, ói máu.

– Trẻ bị co giật.

– Trẻ trông rất yếu và mệt.

Cần cho trẻ bị sốt đi khám bác sĩ trong vòng 24 giờ nếu:

– Trẻ từ 2-4 tháng tuổi (trừ khi sốt xảy ra trong vòng 48 giờ sau khi tiêm vaccin bạch hầu – ho gà – uốn ván và trẻ không có triệu chứng nặng nào khác).

– Sốt trên 40 độ C (nhất là đối với trẻ dưới 3 tuổi).

– Trẻ đau khi đi tiểu.

– Sốt kéo dài trên 24 giờ mà không có nguyên nhân rõ ràng.

– Hạ sốt hơn 24 giờ rồi sốt tái phát lại.

– Sốt kéo dài trên 72 giờ do bất kỳ nguyên nhân nào.

Những điều cần tránh khi trẻ bị sốt

Không nên:

– Để trẻ bị sốt một mình hoặc tụ tập quá đông quanh trẻ.

– Di chuyển hoặc đặt trẻ vào bồn tắm khi đang co giật.

– Đè trẻ hoặc cố gắng kiềm chế cơn co giật.

– Ủ ấm, mặc nhiều lớp quần áo cho trẻ khi trẻ đang sốt.

– Lau trẻ bằng nước đá lạnh, cồn, dấm.

– Vắt chanh, đổ xả, đổ thuốc vào miệng trẻ khi đang co giật vì dễ gây ngạt thở.

– Không cho trẻ ăn uống cho đến khi tỉnh táo hoàn toàn.

Tuyệt đối không được sử dụng Aspirin để hạ sốt vì có thể gây tổn thương cho não của trẻ (hội chứng Reye).

Khoa sơ sinh – Bệnh viện Từ Dũ

Xử trí đúng cách khi trẻ sốt kèm theo rét run

 

Khi trẻ sốt, kèm thêm rét run, cha mẹ sợ con lạnh nên đắp chăn kín khiến bé càng rét. Thay vào đó, bật quạt xa, nhẹ để không khí trong nhà lưu thông, chỉ một lúc bé sẽ hết cảm giác rét.

Sốt là triệu chứng thường gặp ở trẻ mắc bệnh truyền nhiễm. Việc theo dõi và chăm sóc trẻ bị sốt rất quan trọng. Tuy nhiên, không phải bà mẹ nào cũng xử trí đúng cách khi con bị sốt.

Theo tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, nguyên trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), sai lầm phổ biến nhất của cha mẹ là sợ gió, đóng kín cửa, đắp chăn khi trẻ kêu rét dù đang sốt cao. Hiểu lầm này là do người lớn không hiểu bản chất của sốt. Khi sốt quá cao, người bệnh thường cảm thấy nóng trong nhưng rét ở ngoài, càng đắp chăn càng rét. Sốt quá cao thì bao giờ người cũng rét run, tuy nhiên không phải do rét mà bởi hiện tượng co mạch ngoại vi nên có cảm giác lạnh còn trong người nóng.

trẻ bị viêm phổi nằm điều hòa

“Vì thế, nguyên tắc quan trọng khi bị sốt là không được đắp chăn, không được đóng kín cửa mà phải mở cửa, quạt cho thông gió, để không khí trong nhà lưu thông. Với cách này chỉ một lúc sau người bệnh sẽ hết cảm giác rét”, tiến sĩ Dũng nói.Uống thuốc hạ sốt có cơ chế thoát nhiệt, trong đó thoát nhiệt qua đối lưu rất quan trọng. Muốn đối lưu thì phải có tốc độ dòng khí ở xung quanh mình, cũng giống như vào ngày trời nóng, bạn đi xe máy, có gió sẽ cảm thấy mát. Cơ thể có cơ chế thoát nhiệt qua da, nhưng nếu uống thuốc mà không có đối lưu thì không thoát nhiệt được.

Cha mẹ cũng cần lưu ý không sử dụng biện pháp chườm lạnh để hạ sốt cho trẻ. Nghiên cứu cho thấy các biện pháp chườm lạnh tại chỗ, nếu chỉ chườm từng vùng (trán, nách..) thì không có tác dụng hạ sốt mà còn có hại. Trẻ bị viêm phổi khi sử dụng phương pháp chườm lạnh còn làm tăng sử dụng ôxy khiến bệnh phổi nặng thêm. Đắp khăn lạnh, tắm lạnh hay chườm lạnh chỉ thực hiện trong trường hợp say nóng, say nắng; còn sốt do bệnh lý nhiễm khuẩn thì không nên áp dụng.

Cách lấy nước đá cho vào túi nilon, bọc vải bên ngoài, rồi đặt vào gần nách hai bên người bé cũng không nên áp dụng. Theo tiến sĩ Dũng, biện pháp chườm đá bị cấm vì có thể gây bỏng lạnh, khiến trẻ bị suy hô hấp. Các cách chườm ấm cho con cũng được nhiều bà mẹ áp dụng tuy nhiên đây là cách truyền nhiệt hiệu quả rất thấp. Một số ngâm con vào nước ấm, cách làm này trước đây nhiều người áp dụng tuy hiện nay thì không cần thiết. Ngày xưa hạ sốt chỉ có aspirin nay thì có rất nhiều loại thuốc tốt có tác dụng hạ sốt.

“Cha mẹ không nên kết hợp vừa uống thuốc vừa đặt thuốc ở hậu môn vì có thể khiến cơ thể trẻ hạ sốt quá nhanh. Cũng không nên quá nóng vội muốn con phải hạ sốt thật nhanh, vì xuống quá nhanh lại nguy hiểm, cơ thể không chịu được sự thay đổi quá nhanh mà phải giảm từ từ. Những loại thuốc hạ sốt hiện nay sau 30 phút uống bắt đầu có tác dụng, nhiệt độ giảm dần sau 1-2 giờ”, tiến sĩ Dũng nói.

Sốt ở trẻ con là khi thân nhiệt ở miệng từ 37,5 độ C trở lên, ở nách là 37,2 độ C. Khi trẻ sốt nhẹ 37,5-38,5 độ C thì chưa cần dùng thuốc hạ nhiệt mà chỉ cần cởi bớt quần áo, cho bé uống nhiều nước, nếu trẻ đang bú mẹ cho bú nhiều hơn. Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C thì cần cho bé uống thuốc hạ sốt.

Cách dùng thuốc đặt hậu môn cho trẻ bị sốt

thuốc đặt hậu môn trẻ bị sốt

Thuốc đặt hậu môn là giải pháp thay thế hiệu quả cho thuốc uống trong một số trường hợp bệnh nhân nôn mửa, hôn mê, trẻ em không chịu uống thuốc, tuy nhiên cần phải dùng đúng cách thì thuốc mới có tác dụng tốt.

Thuốc đặt hậu môn (trực tràng) thường được khuyên dùng nhằm mục đích trị táo bón, bệnh trĩ, viêm nhiễm hậu môn. Tác dụng toàn thân là giảm đau hạ sốt, hen suyễn.

Khi đặt thuốc cho trẻ bị sốt, phụ huynh cần rửa tay sạch bằng xà phòng, tháo bỏ bao thuốc, đặt trẻ nằm nghiêng một bên ở tư thế gối gập vào bụng.

trẻ bị sốt - thuốc đặt hậu môn 3

Một tay giữ mông và bộc lộ vùng hậu môn, tay còn lại nhẹ nhàng đặt thuốc vào hậu môn của trẻ cách hậu môn khoảng 1 cm (khoảng cách này giúp thuốc hấp thu tốt nhất, thuốc không phải chuyển hóa qua gan), đầu nhọn vào trước. Động tác cuối cùng là khép giữ hai nếp mông trẻ để thuốc không rơi ra ngoài trong 2 – 3 phút.

Thuốc đặt hậu môn trẻ bị sốt

Khi dùng thuốc đặt hậu môn cho trẻ cần lưu ý thuốc phải được bảo quản ở nhiệt độ lạnh, nên để trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ từ 2oC – 8 oC. Tốt nhất trước khi dùng nên để vào đá hay ngăn mát tủ lạnh vài phút để bảo đảm đủ độ cứng, dễ dàng đưa thuốc vào trực tràng.

Phụ huynh nên dùng đúng liều, không nên dùng đồng thời thuốc đặt có chung tác dụng với thuốc uống vì sẽ gây ngộ độc do quá liều. Thuốc đặt hậu môn có hiệu quả tương đương với thuốc uống và thời gian có tác dụng chậm hơn thuốc uống. Thuốc có thể gây ngứa tại chỗ, gây tiêu chảy nếu dùng nhiều lần hoặc khoảng cách quá gần.

Lưu ý khi dùng thuốc hạ sốt đặt hậu môn:

– Không dùng thuốc đặt hậu môn cho trẻ đang bị tiêu chảy, viêm da vùng hậu môn – trực tràng, hoặc đang chảy máu hậu môn.

– Không dùng cho trẻ thường bị táo bón hoặc đang có bệnh lý vùng hậu môn vì ảnh hưởng tới sự hấp thu của thuốc, làm giảm tác dụng của thuốc.

– Không cho bé uống thêm thuốc hoặc vừa uống thuốc vừa dùng thuốc hạ sốt đặt hậu môn vì có thể gây quá liều.

– Tham khảo kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc chỉ dẫn của bác sĩ khi dùng thuốc hạ sốt đặt hậu môn cho bé.

Dược sĩ Trương Anh Thư – Bệnh viện Nhi Đồng 1 TP HCM

 

NHỮNG SAI LẦM KHI DÙNG THUỐC HẠ SỐT

 

Thuốc dùng để hạ sốt hiện nay rất phong phú, đa dạng, dễ kiếm, dễ sử dụng nhưng đối tượng người dùng cũng vô cùng phức tạp. Điều quan trọng là dùng thuốc sao cho đúng và an toàn, đạt hiệu quả chữa bệnh tối ưu… Trên thực tế vẫn gặp nhiều trường hợp bị ngộ độc thuốc do việc tự ý dùng thuốc chưa đúng của người dân.

Tâm lý dùng cho chắc:

Nhà bên có cháu nhỏ mới 5 tháng tuổi, vừa đi tiêm phòng vaccin về cháu hâm hấp sốt. Đây cũng là phản ứng rất bình thường của cơ thể. Nhưng vì quá lo lắng nên khi cặp nhiệt độ cho con thấy 37,5oC, chị Thúy (mẹ của cháu) vội cho con dùng ngay thuốc hạ sốt để ngăn chặn sốt có thể tăng cao.

Chị cho rằng, sốt nhẹ thì dùng phương án nhẹ nhất là dán cao. Bởi theo chị dùng thuốc viên thì phải sốt nặng hơn, trên 38oC và thuốc đạn là nặng nhất (39 – 40oC). Nếu con sốt cao trên 38oC thì chị sẽ cho uống thuốc hoặc viên đạn nhét hậu môn.

Qua đó có thể thấy rằng nhiều người dùng thuốc hạ sốt mà chưa hiểu về bản chất của sốt và công dụng của các loại thuốc.

Sự thật như thế nào?

Sự thật là các thuốc hạ sốt đều có chung hoạt chất giống nhau, chúng chỉ khác nhau ở dạng bào chế. Hiện nay, có hai loại thuốc hạ sốt cơ bản thông thường là acetaminophen (paracetamol) và axít acetylsalicylic (aspirin). Các loại thuốc khác như bạc hà chỉ tạo ra cảm giác lạnh, hydrogel chỉ là dạng tinh thể ngậm nước (như trong miếng dán lạnh) không phải là thuốc hạ sốt. Các thuốc chỉ khác nhau ở dạng bào chế là thuốc dạng viên nén, viên sủi, dạng viên đạn nhét hậu môn, dạng gel bôi, dạng bột trong gói và dạng cao dán.

Quan điểm của chị Thúy sai thứ nhất về phản ứng sốt. Thực ra sốt là một phản ứng cấp tính của hệ miễn dịch, tạo ra các chất trung gian hóa học của viêm, mà người ta cho rằng, các chất này chịu trách nhiệm tạo ra sốt bao gồm: các prostagladin, các cytokin và intereukin. Những chất trung gian này là chất làm sai lạc nhận cảm của hệ dưới đồi về thân nhiệt. Lẽ ra cơ thể đang ở nhiệt độ bình thường thì chúng lại cảm nhận là nhiệt độ thấp và tăng tốc tạo ra phản ứng sinh nhiệt nhằm nâng nhiệt cơ thể lên. Ngay lập tức, cơ thể sốt cao. Nhưng ngoài tác dụng không có lợi là gây ra sốt, các chất trung gian này rất có ích về mặt miễn dịch. Chúng là các chất hóa ứng động (thu hút) bạch cầu hiệu quả. Chúng thu hút và hấp dẫn bạch cầu (các tế bào có thẩm quyền miễn dịch) đến vị trí nhiễm khuẩn và thực hiện phản ứng. Hoạt động này như là một quá trình tập luyện cho hệ miễn dịch khỏe thêm. Vì thế, khi trẻ sốt không cao, bạn không cần phải can thiệp gì. Bạn cần để cho cơ thể tập chống chọi với các phản ứng sinh học bất lợi. Có thể nói rằng, trong trường hợp trên, phản ứng sốt nhẹ sẽ tập cho cơ thể bé khả năng chống đỡ. Nếu dùng ngay khi nhiệt độ mới tăng nhẹ lên như trên, thực không thu được lợi ích lớn.

Sai lầm thứ hai ở quan điểm chọn thuốc. Thuốc nặng nhẹ khác nhau ở liều của thuốc chứ không ở dạng bào chế. Quan điểm cho rằng thuốc dán thì nhẹ hơn thuốc viên, thuốc viên thì không mạnh bằng thuốc đạn là phi thực tế. Dù là thuốc dán, thuốc viên, thuốc bột hay thuốc viên đạn thì chúng đều được bào chế dưới công nghệ sao cho chất chính (là thuốc hạ sốt) có thể ngấm dễ dàng và đi vào cơ thể. Chất thuốc từ miếng dán sẽ ngấm qua da và vào trực tiếp hệ thần kinh. Thuốc đạn và thuốc viên sẽ đi qua thành ruột, vào máu rồi cũng lên hệ thần kinh. Khả năng hạ sốt hoàn toàn phụ thuộc vào lượng thuốc tồn trong máu chứ không phụ thuộc vào việc bạn chọn miếng dán hay gói bột, gel bôi.

Dùng cho đúng

Vậy dùng đúng thuốc hạ sốt thế nào cho đúng để vừa tránh được những tai biến do thuốc gây ra và đạt được hiệu quả.

Thứ nhất, dùng đúng thời điểm: Bạn chỉ nên dùng khi em bé có nhiệt độ sốt cao từ 38,5oC trở lên. Từ 37,1oC – 38,4oC là mức độ sốt nhẹ, an toàn với trẻ và mang tính kích thích miễn dịch.

Thứ hai, dùng đúng loại thuốc: Bé bị trớ thì dùng thuốc cao dán, thuốc viên đạn. Bé bị tiêu chảy thì dùng thuốc cao dán và thuốc uống. Nếu bé có phát ban ở da thì không dùng miếng dán hạ sốt.

Thứ ba, dùng đúng liều: Không nên dùng quá 2.000mg/ngày (4 viên 500mg) với người lớn và 1.000mg/ngày (4 gói 250mg) với trẻ em. Khi dùng cho trẻ em phải tính toán liều lượng (hoặc theo sự chỉ định cụ thể của bác sĩ hoặc là phải tính toán theo cân nặng trong hướng dẫn sử dụng thuốc để tính liều).

Thứ tư, kết hợp đúng cách: Trước hết, nên hạ sốt bằng các biện pháp vật lý như chườm mát (nước từ 25oC trở lên), lau nước mát. Sau đó nếu bé vẫn sốt thì cho uống thuốc hoặc kết hợp uống thuốc và lau mát. Nhớ là chỉ lau tối đa 3 lần trong cơn sốt. Lau lần 1 khô thì mới lau tiếp lần 2, lần 3.

BS. Nguyễn Thu Hiền giải đáp

1 Comment
Leave a Reply