Đau bụng là triệu chứng thường gặp, chúng có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc đi kèm với nhiều dấu hiệu khác. Đau bụng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể chẩn đoán bệnh cho trẻ thông qua vị trí đau bụng. Bài viết dưới đây giúp các bạn xác định nguyên nhân và bệnh gây nên những cơn đau bụng nguy hiểm ở trẻ để kịp thời xử lý.
Tóm tắt các bệnh gây đau bụng
Sau đây là cách nhận biết bệnh qua các vị trí đau khác:
– Đau chính giữa bụng trên: Viêm dạ dày cấp tính, loét đường tiêu hóa, viêm màng tim, hen nặng.
– Đau bụng dưới bên phải: Bệnh lao ruột, lỵ, amip, viêm ruột thừa cấp tính.
– Đau bụng dưới bên trái: Bệnh lỵ vi khuẩn, bí đại tiện.
– Đau xung quanh rốn: Nhiễm giun đũa, viêm ruột, dị ứng thức ăn, viêm ruột non do xuất huyết cấp tính, tắc ruột, lồng ruột, thủng ruột, viêm phúc mạc mưng mủ.
– Đau bụng vùng thắt lưng: Viêm bể thận, sỏi thận.
Đau bụng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh. Vì vậy, nếu đau bụng mà chưa biết rõ nguyên nhân thì nên tạm thời không cho trẻ ăn uống gì. Không tự tiện uống thuốc giảm đau hay thuốc bệnh mà phải đưa bệnh nhân đến bác sĩ.
Xem thêm: các bài viết trong chuyên đề trẻ bị đau bụng
Chuẩn đoán bệnh cho trẻ theo vị trí đau bụng
Chẩn đoán: Dấu hiệu của bệnh trào ngược axit. Đây là hiện tượng axit trào ngược từ bụng lên cổ họng. Bệnh này thường xuất hiện ở người lớn và xảy ra ít nhất một tuần/lần.
Ngoài ra, khi bị trào ngược axit, bạn có thể gặp phải các triệu chứng khác như: Có cảm giác nóng bỏng sau xương ức giữa ngực, cảm giác này thường xảy ra sau bữa ăn hoặc lúc cúi mình về phía trước, nằm ngửa; đau tức ngực, khó chịu về đêm, nếu ngồi dậy hoặc nâng cao đầu thì đỡ.
Xử lí: Nếu các triệu chứng này hơn 2 lần/tuần thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt để được bác sĩ kê đơn thuốc nhằm giảm việc sản xuất axit ở dạ dày, ngăn ngừa tình trạng trào ngược axit lên thực quản.
Đau dưới rốn và lan sang bên có thể là biểu hiện của rối loạn đại tràng. Với đối tượng là phụ nữ, nguyên nhân hay gặp là viêm đường tiết niệu và viêm tiểu khung.
2. Đau xung quanh rốn rồi chuyển xuống vùng bụng dưới bên phải là dấu hiệu bệnh viêm ruột thừa
Nếu trẻ đau bụng phía bên phải và kèm theo có sốt, bí trung đại tiện, sờ tay vào bụng ấn nhẹ mà trẻ hất tay ra bạn nên đưa trẻ đi bệnh viện khám có khả năng trẻ bị viêm ruột thừa, đừng để muộn dễ gây biến chứng viêm phúc mạc do viêm ruột thừa là rất nguy hiểm.
Ruột thừa (ruột dư) là một đoạn ruột hẹp, tận cùng của ruột, dài khoảng vài centimet và bám dính vào manh tràng (đoạn đầu tiên của ruột già). Viêm ruột thừa là do lỗ thông giữa ruột thừa và manh tràng bị tắc nghẽn. Hiện tượng tắc nghẽn này là do nhiều chất dịch nhầy hoặc phân trong ruột thừa làm tắc nghẽn lỗ thông.
Sau khi hiện tượng tắc nghẽn xãy ra, các vi khuẩn bình thường thường trú trong lòng ruột thừa bắt đầu xâm lấn vào thành ruột thừa. Từ đó dẫn tới các triệu chứng như đau nhức ngay phía trên rốn sau đó có thể lan rộng đến khu vực dưới bên phải của bụng, dùng tay ấn vào càng đau hơn, sốt nhẹ, bị tiêu chảy, táo bón hoặc không thể “đánh rắm” hoặc sưng vùng bụng…
Triệu chứng:
- Buồn nôn và nôn
- Chán ăn
- Sốt nhẹ
- Muốn trung hoặc đại tiện
Xử lí: Khi xuất hiện những triệu chứng trên, bạn cần được chuyển tới bệnh viện cấp cứu ngay để phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa. Nếu để quá lâu, ruột thừa có thể vỡ, vi khuẩn sẽ tràn ra các bộ phận bên trong, lúc đó, tính mạng của bạn có thể bị đe dọa.
3. Đau ở phía trên vùng bụng giữa là dấu hiệu bệnh sỏi mật
Chẩn đoán: Dấu hiệu của bệnh sỏi mật.
Túi mật là bộ phận kết nối gan với ruột non. Mật bên trong túi mật là loại chất lỏng giúp tiêu hóa chất béo. Sỏi mật thường là do sự kết tinh giữa cholesterol và mật gây nên. Nguyên nhân gây nên sỏi mật là do chế độ ăn của bạn quá giàu chất béo hoặc do túi mật hoạt động không bình thường. Thông thường, phụ nữ thường dễ mắc bệnh sỏi mật hơn nam giới.
Triệu chứng đặc trưng nhất khi bị sỏi mật là đau nhói ở phía trên vùng bụng giữa (chưa đến xương ức). Cơn đau sẽ di chuyển dần qua bên phải, phía dưới khung xương sườn. Cơn đau có thể dữ dội hơn sau khi bạn ăn.
Nếu trẻ đau bụng, không sốt, đau quần quại, đau chổng mông đít lên, có khả năng trẻ bị giun chui ống mật hoặc bị sỏi túi mật.
Xử lí: Nếu cơn đau không biến mất sau vài giờ đồng hồ hoặc nếu có dấu hiệu sốt hay ói mửa, bạn nên đi khám ngay.
4. Đau từng cơn ở bụng dưới do rối loạn tiêu hóa
Chẩn đoán: Dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa.
Nguyên nhân của rối loạn tiêu hóa được cho là sự bài tiết setoronin, hoặc do khí methan được sản sinh ra quá nhiều trong ruột và liên quan mật thiết đến chế độ ăn uống của bạn. Lúc này, các dây thần kinh kiểm soát đại tràng bị ảnh hưởng, làm cho các cơ vòng trong ống tiêu hóa co thắt không đều.
Triệu chứng dễ nhận biết nhất khi bị rối loạn tiêu hóa là thay đổi thói quen đi đại tiện, buồn nôn, đầy hơi, tiêu chảy, hoặc táo bón và đau từng cơn ở vùng bụng dưới. Những cơn đau bụng dưới thường đau quặn gần với đau đẻ, người nóng sốt, đầy bụng, tiêu chảy hay đi vệ sinh ra máu.
Xử lí: Nếu thấy có các triệu chứng trên, tốt nhất bạn nên đi khám để được bác sĩ kê đơn thuốc chống co thắt, giảm đau bụng và tránh tác động xấu thêm tới đại tràng.
5. Đau bụng ngang chính giữa rốn hay xung quanh rốn làdo giun
Nếu trẻ đau bụng xung quanh rốn: không có điểm khu trú, đau không có dấu hiệu nghiêm trọng, nhưng đau liên tục, nên kiểm tra lại trong năm đã tẩy giun cho trẻ chưa? Nếu chưa tẩy giun bạn nghĩ trẻ có khả năng đau bụng do giun.
6. Trẻ bị đau bụng phía bên trái kèm đi phân lỏng, có máu
Nếu trẻ đau bụng dọc theo phía bên trái kèm theo phân đi lỏng, phân có mũi, có máu, có khi bị sốt, trẻ đau quặn món rặn, con bạn có khả năng bị hội chứng lỵ hoặc bị viêm đại tràng, dạ dày hoặc tụy nên đưa trẻ đi khám bệnh để được điều trị có hiệu quả, không nên cho trẻ uống thuốc tuỳ tiện sẽ gây hậu quả dẫn đến thiếu máu và suy kiệt, suy dinh dưỡng.
7. Phát hiện bệnh lồng ruột ở trẻ sơ sinh và trẻ nhũ nhi
Nếu trẻ còn nhỏ khoảng dưới 1 tuổi mà bỗng dưng khóc thét lên, rướn ngửa người ra, đau bụng bỏ ăn, không bú mẹ, thấy có máu són ra quần, hậu môn, cũng có khi ra máu muộn nhưng vẫn bị lồng ruột cần được đưa đi cấp cứu ngay để được chụp XQ nếu có hình ảnh lồng ruột thì trẻ được thoái lồng hoặc không tháo được phải phẫu thuật, nếu để lâu dễ bị hoại thư ruột.
8. Trẻ bị đau bụng từng cơn
Cũng có trẻ bị đau bụng từng cơn, ăn cũng đau, không ăn cũng đau, cũng có những lúc đau vã cả mồ hôi, sau đó trẻ lại vui chơi bình thường không ảnh hưởng đến sức khoẻ của trẻ . Nên cho trẻ đi siêu âm vì có biểu hiện của u mặc treo ruột.
Dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Đa số các trường hợp gây đau bụng không trầm trọng, nhưng có một số triệu chứng có thể báo hiệu những bệnh nguy hiểm. Tuy nhiên, không nên chẩn đoán nguyên nhân đau bụng dựa trên các triệu chứng hoặc vị trí đau. Khi có các triệu chứng dưới đây cần đến ngay bệnh viện:
- Đau nặng, tái phát hoặc kéo dài
- Đau với cường độ ngày một nặng hơn
- Đau kèm theo thở gấp, chóng mặt, xuất huyết, nôn hoặc sốt cao
Các chứng đau bụng cần phẫu thuật ở trẻ em
Trẻ bị lồng ruột, viêm ruột thừa, viêm ruột hoại tử… không được phát hiện sớm để mổ kịp thời thì trẻ rất dễ tử vong. Triệu chứng chung của các bệnh này là đau bụng dữ dội.
Khi trẻ có những biểu hiện đau bụng dữ dội, cha mẹ cần theo dõi để đưa trẻ đến bệnh viện kjp thời. Dưới đây là một số chứng đau bụng cần phải phẫu thuật ở trẻ em.
Lồng ruột cấp tính ở trẻ em còn bú
Thường gặp ở các cháu trai bụ bẫm, hay mắc nhất là khoảng 3-7 tháng tuổi, vào lúc trở trời, nhất là lúc trở gió mùa đông bắc. Biểu hiện, trẻ đột nhiên ưỡn người khóc thét, bỏ bú, người tái nhợt, nôn dữ dội và khoảng vài giờ sau đại tiện ra máu, mủ nhầy hoặc như bả trầu. Nếu được đưa đến bệnh viện sớm thì việc bơm hơi tháo lồng sẽ cho kết quả tốt. Sự chậm trễ có thể gây hoại tử ruột, phải mổ cắt ruột và việc hồi sức sau mổ sẽ gặp nhiều khó khăn.
Viêm ruột thừa cấp tính
Có thể gặp ở trẻ em mọi lứa tuổi. Đau bụng là dấu hiệu đầu tiên. Nếu hỏi đau ở đâu, trẻ thường chỉ vào vùng rốn, nhưng khám bụng thấy có phản ứng đau ở hố chậu phải. Trẻ mệt mỏi, không chịu chơi như thường lệ, có sốt nhưng không cao lắm (khoảng trên dưới 38oC); buồn nôn hoặc nôn. Nếu không mổ sớm, ruột thừa bị mưng mủ hoặc hoại tử, vỡ ra và gây viêm phúc mạc, có thể dẫn tới tử vong do nhiễm trùng, nhiễm độc nặng. Do đó, khi có biểu hiện trên, phải đưa trẻ đến cơ sở y tế để khám kỹ, tuyệt đối không dùng kháng sinh hay giảm đau vì sẽ làm lu mờ các biểu hiện bệnh.
Viêm ruột hoại tử
Thường hay xảy ra ở các cháu bé nông thôn, lứa tuổi 13-15, hay gặp nhất là 6-9 tuổi. Ngay trước khi bị bệnh, trẻ vẫn khỏe mạnh bình thường. Bệnh thường phát sinh sau một bữa cỗ (do ăn quá nhiều) hoặc sau khi ăn nhiều lạc sống, khoai lang sống. Bệnh bắt đầu bằng cơn đau bụng dữ dội, nôn ra mật xanh, mật vàng, có khi nôn ra giun, bụng chướng to và đi đại tiện ra máu, mùi thối khẳn. Trẻ vật vã, mặt nhợt nhạt, hốc hác, đầu chi lạnh và thâm tím… Phải nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất để xử lý.
Biến chứng do giun
Viêm ruột thừa do giun đũa thường xảy ra sau khi tẩy giun bằng thuốc quả núi, biểu hiện giống như viêm ruột thừa thông thường. Nếu không mổ kịp thời, giun sẽ làm thủng ruột thừa, đi vào ổ bụng gây viêm phúc mạc rất nặng. Giun cũng có thể gây tai biến tắc ruột, biểu hiện như tắc ruột thông thường nhưng khi khám bụng trẻ, có thể sờ thấy búi giun chặt như bó đũa.
Áp-xe gan do giun
Thường gặp ở trẻ 18 tháng đến 3- 4 tuổi. Biểu hiện là sốt kéo dài, thường sốt về chiều, thiếu máu, suy dinh dưỡng, gan to và đau. Thường thì trước đó 2 tuần đến 1 tháng, trẻ ốm liên tục mà khởi đầu là đau bụng lăn lộn, chổng mông, nôn ra giun, đau suốt ngày đêm và khi đau thì bắt đầu sốt cao.
