Hướng dẫn xử trí khi trẻ bị chấn thương mắt và cách phòng ngừa tai nạn ở mắt

Chấn thương mắt thường gặp trong cuộc sống hàng ngày đến từ những sự việc rất tình cờ như chơi đùa với các bạn, vật lạ lọt vào mắt, té ngã … Tuy nhiên, không phải khi nào các bé cũng chịu khai báo với bố mẹ về sự cố ở mắt. Việc xử lý không đúng cách hoặc không kịp thời sẽ có thể để lại nhiều hậu quả nặng nề cho bé về sau này. Vậy mời các bậc phụ huynh tham khảo cách nhận biết và xử trí khi trẻ bị chấn thương mắt.

Làm sao nhận biết chấn thương mắt, bỏng mắt?

Có 3 mức độ chấn thương mắt:

  • Chấn thương phần phụ (phần bảo vệ bên ngoài của mắt) như mi mắt , lệ đạo..
  • Chấn thương trong mắt : giác mạc (lòng đen), kết mạc (lòng trắng)
  • Chấn thương cả mi mắt lẫn trong mắt (cả phần chính lẫn phần phụ)

Và 2 loại chấn thương mắt:

Xử trí khi trẻ bị chấn thương mắt 1

-Chấn thương đụng dập: thường không chảy máu ra ngoài nhưng gây dập bên trong do những vật tù đập vào mắt như: nắm tay, quả bóng, trái banh tenis … gây ra các tổn thương cho mắt và các bộ phận quanh mắt như: tụ máu, bầm mi mắt, hốc mắt; Chảy máu trong mắt: xuất huyết kết mạc, xuất huyết tiền phòng, pha lê thể, võng mạc…; Tổn thương các tổ chức của mắt như: thể thủy tinh, võng mạc, thần kinh thị…; Gây vỡ các thành xương bảo vệ mắt.

Bỏng mắt cũng thuộc về chấn thương đụng dập thường gặp các dạng sau: Bỏng mắt do hóa chất, nhiệt, keo dán sắt. Trong các nguyên nhân gây bỏng, bỏng do hoá chất thường gây ra những tổn thương rất nặng nề ở cả mi mắt, lòng trắng, lòng đen. Nhẹ thì giảm thị lực, nặng đưa đến mù mắt, teo nhãn, có khi phải bỏ mắt…

Xử trí khi trẻ bị chấn thương mắt

– Chấn thương xuyên thủng: thường gây rách tổ chức và chảy máu ra bên ngoài thường do các vật sắc nhọn đâm vào mắt như mảnh ly vỡ, dao kéo, đất đá, bazớ… gây ra các tôn thương như: rách, vỡ các thành phần trong và ngoài mắt như rách da mi, đứt đường dẫn nước mắt, rách lòng trắng, lòng đen, đục vỡ thể thuỷ tinh … và làm thoát các chất bên trong mắt ra ngoài hoặc để lại những vật lạ bên trong mắt: di vật nội nhãn, dị vật hốc mắt…

Xử trí chấn thương mắt tại nhà như thế nào?

Xử trí chấn thương mắt ban đầu đúng cách sẽ tránh làm tổn thương mắt nghiêm trọng hơn và giúp phần xử lý tiếp theo được thuận lợi và góp phần phục hồi mắt về sau tốt hơn.

1. Đối với chấn thương phần phụ của mắt: mi mắt, hốc mắt, lệ đạo

– Nếu là chấn thương đụng dập như bầm máu mi mắt, sưng phù, tụ máu quanh hốc mắt nên xử dụng băng che mắt lại rồi đến cơ sở chuyên khoa mắt gần nhất xin được khám và điều trị.

– Nếu là chấn thương xuyên thủng có gây rách và chảy máu nên phải cầm máu ngay có thể sử dụng kháng sinh nhỏ mắt thông dụng như chloramphenicol,,,. Tra pomade kháng sinh và băng mắt lại sau đó đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt dể được khâu vết thương.

2. Đối với chấn thương trong mắt (giác mạc (lòng đen) và kết mạc (lòng trắng)

– Đối với dị vật kết giác mạc (bụi, mạt sắt): tránh dụi mắt vì có thể làm dị vật ghim sâu hơn hay làm trầy lòng đen. Hãy chớp mắt vào ly nước sạch giúp dị vật trôi ra ngoài. Nếu không được hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được lấy ra.

– Đối với các trường hợp bỏng mắt: Dù do bất cứ nguyên nhân gì đều phải rửa mắt ngay tại chỗ bằng các loại nước sạch có sẵn, rửa càng nhiểu càng tốt (có thể để mắt dưới vòi nước máy để rửa hoặc vục măt vào thau nước lớn để rửa từ 5 đến 10 phút).

Trừ trường hợp bỏng vôi sống phải lấy hết vôi ra trước khi tiến hành rửa mắt vì vôi sống gặp nước mắt sẽ sôi lên gây thêm bỏng nhiệt. Sau đó băng mắt và chuyển đến bệnh viện chuyên khoa mắt không được chậm trễ vì bất cứ lý do gì.

– Đối với các trường hợp có vết thương xuyên thủng trong mắt kèm dịch nhầy nhớt, lẫn máu: băng mắt ngay và chuyển đến cơ sở có chuyên khoa mắt gần nhất, không rửa mắt bằng nước, và tuyệt đối không được tự ý lấy những vật lạ như đất, đá, cây… cắm trong mắt ra.

Chú ý: băng mắt nhẹ nhàng không nên ép chặt vì các tổ chức nội nhãn sẽ phòi ra hết. Nên băng che hoặc dùng khiên che bảo vệ mắt có lỗ sẽ tiện lợi hơn.

Trong cả 2 trường hợp chấn thương trong và ngoài mắt đều nên uống thuốc giảm đau và kháng sinh phổ rộng…

Dấu hiệu nhận biết khi trẻ bị chấn thương mắt

Những vật thể nhỏ hay các loại dịch có thể lọt vào mắt, khiến bé cảm thấy khó chịu hoặc đau nhức. Cha mẹ nhận thấy mắt con bị đỏ hoặc bé phải nhắm nghiền mắt, không mở ra được. Tuy nhiên, không phải khi nào các bé cũng chịu khai báo với bố mẹ về sự cố ở mắt. Hãy nghĩ tới chấn thương mắt khi bé có các biểu hiện:

– Bồn chồn, bất ổn.

– Kêu đau bên trong hay xung quanh mắt.

– Nước mắt chảy giàn giụa.

– Dùng tay che một bên hoặc hai bên mắt.

– Khó cử động mắt.

– Một mắt trông khác với mắt bên kia.

– Thị lực đột nhiên giảm.

– Rách da ở mi mắt hoặc xung quanh mắt.

– Nhìn thấy máu bên trong mắt.

– Có vết bầm dập trên mắt hoặc quanh mắt.

– Nhắm ngắt quãng một bên mắt.

– Không chịu được ánh sáng chói.

Nếu nghi ngờ bé bị chấn thương mắt, bạn nên đưa con đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt hay đưa bé tới phòng khám cấp cứu gần nhất, kể cả nếu tổn thương lúc đầu trông không nghiêm trọng. Một số chấn thương mắt mức độ nặng có thể không thể hiện rõ ràng ngay từ đầu, việc xử lý chậm có thể khiến tổn thương trở nên tồi tệ hơn, gây mất thị lực vĩnh viễn.

Phân loại chấn thương mắt thường gặp ở trẻ nhỏ

Sau đây là một số loại chấn thương mắt thường gặp ở trẻ em:

– Dị vật trong mắt: bụi, cát, vụn gỗ, côn trùng… chui vào mắt.

– Xước giác mạc: do móng tay, vật nhọn, cành cây cào.

– Vết thương đụng dập: bóng đập vào mắt, bị đấm hay huých khuỷu tay vào mắt.

– Vết thương đâm xuyên hay chảy máu: do dụng cụ nhọn như kéo, bút chì… đâm vào.

– Bỏng hóa chất: các hóa chất gia dụng bắn vào mắt.

Xử trí khi trẻ bị tai nạn tổn thương mắt

Xử trí khi trẻ bị chấn thương mắt 3

Nguyên tắc chung

– Các chấn thương nhỏ và nông thường không cần điều trị và vết thương sẽ lành sau 48 giờ. Không cho trẻ sờ mó hoặc dụi mắt, không băng ép mắt vì điều này có thể khiến tổn thương trở nên trầm trọng hơn. Nếu sau 48 giờ tình hình không cải thiện thì cần đi khám bác sĩ.

– Trường hợp vết thương đâm xuyên, không được tìm cách loại bỏ vật nhọn mắc kẹt trong mắt.

– Không bôi thuốc mỡ hay các thuốc khác vào mắt. Những thuốc này có thể không vô trùng và khiến mắt trở nên trơn trượt, gây khó khăn cho việc thăm khám của bác sĩ.

– Đưa trẻ đi khám bác sĩ mắt ngay nếu có bất kỳ lo ngại nào.

Xử trí khi trẻ có dị vật trong mắt

– Rửa tay cẩn thận trước khi lật mí mắt lên để kiểm tra hoặc trước khi rửa mắt.

– Không nên để trẻ tự tiếp xúc, ấn hoặc cọ xát mắt, và cố giữ không để trẻ sờ mó mắt bị tổn thương (với trẻ nhỏ, có thể dùng khăn quấn để ngăn trẻ dụi tay vào mắt).

– Cố không lấy bất kỳ dị vật nào bằng cách rửa dưới nước, vì có nguy cơ làm trầy xước bề mặt mắt, đặc biệt là giác mạc.

– Nghiêng đầu trẻ trên một cái chậu nước nhỏ, để cho con mắt bị nhiễm nhúng vào nước và kéo nhẹ mí mắt dưới, khuyến khích trẻ mở to mắt. Với trẻ còn ẵm ngửa hoặc trẻ nhỏ, nhờ người thứ hai giữ mắt trẻ mở khi bạn rửa mắt cho trẻ.

– Nhẹ nhàng đổ nước ấm (nước không quá nóng) từ một chiếc bình vào mắt bị nhiễm. Cũng có thể dùng dung dịch muối vô trùng để rửa mắt cho trẻ. Rửa trong vòng 15 phút, kiểm tra mắt mỗi 5 phút để tìm dị vật xem nó đã rơi ra ngoài chưa.

Do một mẩu dị vật nhỏ cũng có thể làm trầy giác mạc và gây nhiễm trùng nên mắt cần được kiểm tra bởi một bác sĩ chuyên khoa nếu như mắt vẫn còn sưng tấy sau khi được rửa. Trong trường hợp không thể lấy dị vật ra bằng cách rửa bằng nước, có thể đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa mắt.

Xử trí khi xước giác mạc, kết mạc

Trầy xước giác mạc, kết mạc là chấn thương phổ biến, thường do vết xước từ móng tay, cây cỏ hay đồ chơi gây ra. Xước nông ở giác mạc thường nhanh chóng tự lành. Tuy nhiên, vết xước sâu hơn có thể đi kèm nguy cơ nhiễm trùng. Nếu trẻ nhạy cảm với ánh sáng, mắt bị đỏ hoặc nhìn mờ thì cần đưa bé đi khám bác sĩ ngay.

Xử trí khi có vết thương mắt do đụng dập

Chấn thương do bóng đập vào mắt hay do bị đấm, bị hích khuỷu tay vào mắt có thể gây gây phù nề, bầm tím ở mắt hay mi mắt. Va đập dù nhẹ cũng có thể gây tổn thương đáng kể ở mắt.

Chườm lạnh ngay cho vùng mắt bị chấn thương để giảm đau và giảm phù nề, tuyệt đối không ấn mạnh lên vùng tổn thương. Không ép trực tiếp đá lạnh lên mắt vì điều này khiến vết thương trở nên trầm trọng hơn. Có thể dùng túi chườm lạnh hoặc đá bọc trong khăn và chườm 15-20 phút, nhắc lại sau mỗi 1-2 giờ. Sau 48 giờ thì xen kẽ chườm lạnh và chườm nóng.

Nếu mắt vẫn đau hay xuất hiện nhìn mờ, kể cả sau một cú đụng dập nhẹ, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay để loại trừ chấn thương bên trong mắt.

Xử trí vết thương đâm xuyên hay chảy máu

– Không dụi mắt.

– Không rửa mắt bằng nước hoặc các dung dịch khác.

– Không tìm cách loại bỏ vật mắc kẹt trong mắt.

– Đặt trẻ nằm ngửa và trấn an trẻ.

– Lót những miếng đệm bông xung quanh mắt bị tổn thương. Đặt một chiếc cốc giấy hay cốc nhựa lên phía trên mắt, tựa trên các tấm đệm bông. Dùng băng y tế hoặc khăn sạch quấn nhẹ quanh đầu, trùm lên trên cốc. Tuyệt đối không băng ép, không đè mạnh lên cốc vì như vậy có thể gây chấn thương mắt trầm trọng.

– Không cho trẻ uống hay ăn bất kỳ thứ gì, đề phòng trường hợp cần gây mê để xử trí vết thương.

– Tránh dùng các thuốc giảm đau như aspirin hay ibuprofen vì các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Hơn nữa, chứng đau liên quan tới chấn thương mắt loại này thường rất dữ dội, không thể làm dịu bằng thuốc giảm đau thông thường. Đừng trì hoãn đưa bé đi bệnh viện bằng cách chờ thuốc giảm đau phát huy tác dụng. Hãy đưa trẻ tới phòng khám mắt ngay.

Xử trí vết thương do bỏng hóa chất

– Nhiều hóa chất, ngay cả những hóa chất có ở xung quanh nhà bạn, có thể gây tổn hại đến mắt. Nếu trẻ bị hóa chất rơi vào mắt mà bạn biết đó là chất gì, hãy tìm trên chai đựng chất đó để tìm số điện thoại khẩn cấp để nhờ hướng dẫn.

– Hóa chất vô tình bắn vào mắt có thể khiến mắt đỏ, đau, bỏng rát. Cần ngay lập tức rửa mắt bằng nước sạch để loại bỏ hóa chất. Với trẻ nhỏ, đặt bé nằm ngửa và trấn an bé. Dùng các ngón tay banh rộng mắt, rửa mắt liên tục trong vòng ít nhất 15 -20 phút bằng nước từ cốc, bình hay vòi nước chảy chậm. Nhắc bé đảo mắt liên tục để tăng hiệu quả rửa mắt.

– Trường hợp trẻ lớn bị chấn thương một mắt, yêu cầu trẻ ngồi cúi đầu vào chậu hay bồn rửa, đầu nghiêng một bên sao cho mắt bị chấn thương nằm thấp hơn mắt lành. Dùng nước sạch rửa mắt bị chấn thương. Trường hợp cả hai mắt bị tổn thương, yêu cầu trẻ ngửa đầu ra sau, dùng nước sạch rửa cả hai mắt, đổ nước từ sống mũi xuống hai mắt.

– Nếu có vòi sen, có thể để nước ấm chảy nhẹ nhàng lên vùng trán hay ngay phía trên mắt bị chấn thương, dùng các ngón tay banh rộng mắt. Không dụi mắt, không băng bó mắt hay sử dụng cốc che mắt. Gọi điện đến trung tâm chống độc xin tư vấn. Đưa bé đi khám cấp cứu, mang theo chai lọ chứa hóa chất.

Khi nào cần đi khám bác sĩ ngay:

– Đau mắt dữ dội hoặc đau dai dẳng.

– Không thể lấy dị vật ra khỏi mắt.

– Thị lực giảm.

– Chảy máu bên trong mắt.

– Đau mắt khi ra ngoài ánh sáng chói.

– Vết rách sâu quanh mắt.

Nói chung, trong những trường hợp nặng, cha mẹ không nên can thiệp nhiều mà nên đưa ngay trẻ tới cơ sở y tế. Khi không biết rõ nguyên nhân gây chấn thương và băn khoăn về cách xử trí, tốt nhất nên đắp một miếng gạc vô trùng hay tấm khăn sạch lên vùng mắt bị chấn thương và đưa bé đi khám ngay.

Phòng ngừa chấn thương mắt

Đa số các chấn thương mắt có thể được phòng ngừa nếu tuân thủ các nguyên tắc an toàn:

– Chọn đồ chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ.

– Tránh các đồ chơi có vật nhọn như trò bắn cung tên, ném phi tiêu hoặc các đồ chơi nguy hiểm như súng bắn đạn giả.

– Theo dõi sát khi trẻ chơi các trò chơi hay đồ chơi có thể gây nguy hiểm.

– Hướng dẫn trẻ học cách sử dụng an toàn các vật dụng có thể gây nguy hiểm như bút chì, kéo, dây chun, mắc áo…

– Dùng cửa chắn an toàn ở chân cầu thang hay nơi tiếp giáp cầu thang của mỗi tầng, tránh để trẻ ngã cầu thang gây chấn thương mắt.

– Che chắn các góc nhọn của bàn, tủ.

– Khóa chặt mọi ngăn kéo và cửa tủ mà trẻ có thể với tới.

– Giữ các loại hóa chất tẩy rửa trong gia đình xa tầm với của trẻ nhỏ.

– Trong số các trẻ dưới 4 tuổi bị chó cắn, có tới 15% trường hợp bị chấn thương ở mắt. Các con chó này thường quen thân với đứa trẻ, nếu bé bị cùng một con chó cắn lần thứ hai thì chấn thương thường trầm trọng hơn lần thứ nhất. Vì vậy, sau khi trong gia đình có trẻ bị chó cắn, cần chuyển ngay chó đi nơi khác.

 

Leave a Reply